بررسی کنشگری زنان در مجلس‌شورای‌اسلامی (بخش نخست)
در مسیر پُر افت‌وخیز مبارزات تا پیروزی انقلاب‌اسلامی، زنان در سایه‌ی حمایت و هدایت رهبری کبیر، سطوح اولیه مشارکت سیاسی را طی نمودند. بگذریم که برای همین سطح نخست از مشارکت سیاسی به گواه مستندات تاریخی در همان مقطع، کم نبودند نجواهایی که زنان را مانع و مزاحم مبارزات خود احساس می‌کردند. و اگر نبود امام، آن نگارگر سترگ که زنان را نه سهیم در انقلاب که رهبر خود می‌دانست، تحقق عینی الگوی سوم در میدان نیز به هزلی سخیف شبیه بود. او که مبتنی بر منویات رهبری نه‌تنها از حضور زنان در راهپیمایی‌ها و تظاهرات علی‌رغم بسیاری از مخالفت‌ها صیانت کرد، که فراتر از آن عرصه‌های ظهور و بروز را برای آنان به‌سان آنچه در سیره معصوم بود، تجسم بخشید.
در تعریف عملیاتی، مشارکت سیاسی درگیر شدن فرد در سطوح مختلف نظام سیاسی را شامل می‌شود. از اقسام مشارکت سیاسی، حضور در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و سیاسی (مجلس شورا و ...)، شرکت در انتخابات و برگزیدن افراد در بخش‌های فوق و نیز حضور در تشکل‌ها و احزاب را می‌توان نام برد. مشارکت سیاسی سلسله‌مراتبی دارد که از عدم درگیری تا گرفتن مقام رسمی یا عضویت فعال حزبی متغیر است. پایین‌ترین سطح مشارکت واقعی، رأی دادن در انتخابات است. در بالای این سلسله‌مراتب کسانی هستند که انواع گوناگون مقامات رسمی را در نظام سیاسی دارند. در سیر جریان‌شناسی مشارکت سیاسی در ادوار مختلف مجلس‌شورای‌اسلامی، زنان از همان ابتدا حضور داشتند؛ اگرچه این حضور از همان زمان در مقایسه با حضور مردان چشمگیر نبود اما درواقع شروع سختی بود برای راه‌یابی به سطوح دیگر که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
قریب به یک سال پس از پیروزی شگرف انقلاب‌اسلامی، نخستین دوره انتخابات مجلس بعد از همه‌پرسی جمهوری‌اسلامی، انتخاب خبرگان قانون اساسی و نیز تائید قانون اساسی برگزار شد. این دوره از مجلس با مشارکت 52 درصدی و حضور طیف وسیعی از چهره‌های شاخص و اصیل انقلابی که بعدها بسیاری از آنان دچار سقوط و صعود شدند، شکل گرفت. شهید آیت، شهید چمران، شهید رجایی، شهید باهنر، هاشمی رفسنجانی، مقام معظم رهبری، ابراهیم یزدی، عزت‌الله سحابی و... مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، عاتقه صدیقی و اعظم طالقانی ازجمله افرادی بودند که در این دوره از مجلس حضور داشتند. کثرت طیف‌ها و گروه‌ها، اختلاف‌سلیقه و نیز حجم زیاد ثبت‌نام‌کنندگان در کنار نقصان شکل‌گیری شورای نگهبان که به بیانی مؤید عدم نظارت قوی بود، همه و همه از عوامل کاهش مشارکت در چهارمین دور انتخابات بود. لذا پیشینه‌ی مبارزاتی، روابط نسبی و نیز نوپا بودن انقلاب تأثیر به‌سزایی درانتخاب افراد در این نهاد داشت. لازم به ذکر است هر دستگاه کار ویژه خود _یعنی مجموعه‌ای از وظایف و کارکردها_ را دارد، که مبتنی بر آن کار ویژه عملکردها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بدیهی آن‌که مأموریت مجلس‌شورای‌اسلامی نظارت بر حُسن اجرای قوانین و نیز قانون‌گذاری است. لذا در این میان درواقع مجلس اول نمی‌تواند پاسخی در چارچوب عملکرد قوه مقننه باشد. به دلیل آن‌که اولاً مجلس به‌تازگی شکل‌گرفته بود و تا پیداکردن قاعده و اصول خود در راستای عمل به کارکرد، زمان قابل‌تأملی را می‌بُرد؛ پس بدیهی بود که مصوبه و به بیانی عملکردی درخور و گسترده نداشته باشد. اما سهم زنان از مبارزاتی که به بیان گُهربار امام در یک رده و صف برابر با مردان قرار داشتند، تنها چهار نماینده بود؛ که آن چهار نماینده نیز جدای از مرحوم بهروزی، عاتقه صدیقی (همسر شهید رجایی) و یا دختر مرحوم طالقانی و... بودند که توانستند در این عرصه حاضر شوند. مرحوم بهروزی در بخشی از خاطرات خود از چگونگی ورود زنان به مجلس می‌گوید: «در دوره اول مجلس‌شورای‌اسلامی، آیت‌الله بهشتی از من و خانم _گوهرالشریعه_ دستغیب و فرشته هاشمی و... دعوت کردند برای انتخابات مجلس آماده شویم و گفتند می‌خواهیم شما را در لیست کاندیدا‌های انتخابات مجلس قرار دهیم. من این دعوت را عادی می‌دانستم، اما خانم دستغیب به دکتر بهشتی گفتند آیا واقعاً لازم است ما به مجلس وارد شویم؟ دکتر بهشتی فرمود بله، حتماً. چون شاید اگر این دوره و در زمان امام عزیز خانم‌ها به مجلس نروند، دیگر هرگز نتوانند وارد مجلس شوند». وی در ادامه بیان می‌کند: «در آخر دوره اول مجلس، من و خانم دستغیب از کریدور مجلس عبور می‌کردیم. یکی از آقایان گفت این روز‌ها، روز‌های آخر حضور شما در مجلس است. من فکر کردم منظور روز‌های آخر دوره است. گفتم خب برای شما هم روز‌های آخر است. گفتند نه! برای خانم‌ها روز‌های آخر است، چون قرار است برویم خدمت حضرت امام و از ایشان بخواهیم مانع ورود نمایندگان خانم به مجلس شوند، چون وکالت نوعی قضاوت است و زن نباید قاضی شود چراکه ممکن است در یک رأی‌گیری، با یک رأی که ممکن است رأی یک زن باشد، قانونی تصویب شود یا تصویب نشود! ازنظر این عده از آقایان، این خلاف شرع بود و قرار بود خدمت امام بروند و بگویند نماینده شدن خانم‌ها خلاف شرع است. این کار را کردند و امام در جواب فرمودند: چه کسی گفته نماینده شدن زن‌ها خلاف شرع است؟ این حرفی که شما می‌زنید، خلاف شرع است! امام در آن موقع، با این دیدگاه‌ها مقابله می‌کردند».
ادامه دارد...
الف. دال
بسم الله الرحمن الرحیم
شادی روح امام و شهدا صلوات
با تشکر از مطلب بسیار خوبتون
روح امام ره شاد
کاش در دانشگاه ها واقعا به بررسی مکتب امام بیشتر اهمیت بدهند و اونو به نسل جوان معرفی کنند تا بفهمیم مکتب اسلام چه جایگاهی از انسانیت است.